स्वाध्यायमाला – प्रश्नोत्तरे इतिहास 3 – धार्मिक समन्वय १) श्री बसवेश्वर : कर्नाटक; मीराबाई : राजस्थान (मेवाड). (२) रामानंद : उत्तर भारत; चैतन्य महाप्रभू : पूर्व भारत (बंगाल). (३) चक्रधर : महाराष्ट्र; शंकरदेव : आसाम. (४) बसवेश्वर : कन्नड भाषेत उपदेश; चक्रधरस्वामी : मराठी भाषेत उपदेश. (५) नायनार : शिवभक्त; अळवार : विष्णुभक्त. (६) गुरुगोविंदसिंह : शिखांचे दहावे गुरू, गुरुनानक: शिखांचे पहिले … Read more
स्वाध्यायमाला – प्रश्नोत्तरे इतिहास नागरिकशास्त्र 2 -शिवपूर्वकालीन भारत प्रश्न १. नावे सांगा : उत्तरे ৭) गोंडवनची राणी – राणी दुर्गावती 2) उदयसिंहाचा पुत्र – महाराणा प्रताप 3) मुघल सत्तेचा संस्थापक – बाबर ४) बहमनी राज्याचा पहिला सुलतान – हसन गंगू (५) गुरुगोविंदसिंग यांनी स्थापन केलेले दल – खालसा दल (६) सिंध प्रांताचा राजा दाहीर याचा पराभव करणारा – मुहम्मदबिन कासिम, प्रश्न गटांत … Read more
स्वाध्यायमाला – प्रश्नोत्तरे इतिहास नागरिकशास्त्र 1 – इतिहासाची साधने प्रश्न . गटांतील वेगळा शब्द शोधून लिहा : (१) भौतिक साधने, लिखित साधने, अलिखित साधने, मौखिक साधने. — अलिखित साधने, 2) स्मारके, नाणी, लेणी, कथा, – कथा हा वेगळा घटक आहे 3) भूर्जपत्रे, मंदिरे, ग्रंथ, चित्रे. – मंदिरे,हा वेगळा घटक आहे (४) ओव्या तवारिखा, कहाण्या, मिथके,- … Read more
स्वाध्यायमाला – प्रश्नोत्तरे ३ – तोडणी तुमच्या शब्दांत उत्तरे लिहा : (१) मीराने वसंताला तमसो मा ज्योतिर्गमय ‘याचा काय अर्थ सांगितला . उत्तर : तमसो मा ज्योतिर्गमय’ म्हणजे अंधारातून उजेडाकडे, असा अर्थ मीराने वसंताला सांगितला.या अर्थाचा खुलासा व्हावा, म्हणून पुढे ती म्हणाली ‘तुला संस्कृतचे वाक्य वाचता आले नाही, म्हणजे अंधार आणि पुढल्या वर्गात जाऊन शिकलास … Read more
१- जय जय महाराष्ट्र माझा अर्थ समजून घेवूया …….. माझ्या महाराष्ट्राचा विजय असो. या माझ्या महाराष्ट्राचा जयघोष करा. ।। ध्रु।। रेवा, वरदा, कृष्णा, कोयना, भद्रा, गोदावरी या नदयांमधले पाणी मातीच्या घागरी एकजूटीने भरतात. भीमेच्या काठावरच्या या शिंगरांना (मर्द मराठा मावळ्यांना) उत्तर खंडातील यमुनेच्या पाण्याचा स्पर्श व्हावा. (महाराष्ट्रातील लोक भारतीय लोकांशी प्रेमाने व एकोप्याने वागते.) ।। … Read more
सातवी मराठी 7 – माझी मराठी कविता कवितेचा अर्थ मराठी भाषेची थोरवी सांगताना व तिचे गुणगान गाताना कवयित्री म्हणतात – माझी मराठी भाषा माझी आई आहे. तो माझ्या मनातल्या भावनांना अर्थ देते. मो मराठी भाषेच्या ऋणात कायम राहू इच्छिते. कृतज्ञ राहते. तिच्या उपकारांची फेड कधी करूच नये. तिच्या ऋणातून उतराई होऊ नये, असे वाटते. माझ्या मराठीच्या … Read more
स्वाध्याय 2 – स्वप्नं विकणारा माणूस तुमचे मत लिहा . (१) गावात येणाऱ्या माणसाला गावकरी ‘स्वप्न विक्या’ म्हणत. उत्तर : घोड्यावर बसून गावात येणारा माणूस वेगवेगळ्या गोष्टी सांगून, गावकऱ्यांमध्ये उत्साह पेरत असे.त्याच्या बोलण्याने जगाची ओळख होत असे.त्याच्या किश्शांनी गावकरी थोड्या काळापुरते आपले दुःख विसरत. गोड गोड बोलून तो जणू स्वप्नच गावकऱ्यांच्या डोळ्यांत उतरवून जात असे. … Read more
स्वाध्यायमाला –सामान्य विज्ञान – 6 – भौतिक राशींचे मापन प्रश्न 1. रिकाम्या जागा भरा : (1) भौतिक राशींचे परिमाण सांगण्यासाठी मूल्य व एकक यांचा वापर करतात. (2) वस्तुमानावर जेवढे गुरुत्वीय बल कार्य करते, त्याला वजन असे म्हणतात. (3) चाल ही राशी अंतर आणि काळ या राशींचे गुणोत्तर आहे. (4) पायाभूत राशींचे प्रमाण कधीही बदलते असता कामा नये. (5) सात पायाभूत राशींवर आधारित अशी एककांची आंतरराष्ट्रीय पद्धती, Systerm Internationalसध्या जगभरातवापरली जाते. पश्न 2. एक चुकीचा … Read more
स्वाध्यायमाला – सामान्य विज्ञान – 5 – अन्नपदार्थाची सुरक्षा प्रश्न 1. दिलेल्या पर्यायांपैकी योग्य पर्याय निवडून विधाने पूर्ण करा : (कॅल्शिअम कार्बाईड, गोठणीकरण, किरणीयन, अन्नबिघाड, अंतःस्थ, अल्युमिनिअम फॉस्फॉइडचा, निर्जलीकरण, पाश्चरीकरण, मेलॅथिऑनचा, नैसर्गिक परिरक्षक, सूक्ष्मजीवांची, रासायनिक परिरक्षक) (1) शेतातील धान्य प्रखर सूर्यप्रकाशात सुकवणे याला निर्जलीकरण असे म्हणतात. (2) दूध व तत्सम पदार्थ विशिष्ट तापमानापर्यंत तापवून ताबडतोब थंड करतात. … Read more
सामान्य विज्ञान – 4 – सजीवातील पोषण प्रश्न 1. गाळलेल्या जागा भरा : (1) पोषकद्रव्यांचे बृहत् पोषकद्रव्ये आणि सूक्ष्म पोषकद्रव्ये या दोन गटांत वर्गीकरण केले जाते. (2) वनस्पती पानांमध्ये अन्न तयार करतात. या क्रियेला प्रकाश-संश्लेषण म्हणतात. (3) पानांवरील छिद्रांना पर्णरंध्रे म्हणतात. (4) वनस्पतींमध्ये जलवाहिन्या,व रसवाहिन्या अशा स्वरूपात दोन वहन व्यवस्था असतात. (5) अझिटोबॅक्टर. हे सूक्ष्मजीव हवेतील नायट्रोजनचे त्यांच्या संयुगात रूपांतर करतात. प्रश्न . पुढील विधानात एक शब्द … Read more